Machteloos

Gisteravond had ik een heel leuk feestje. Gezellige mensen, prachtig huis en goede gesprekken. Nu een paar uur na thuiskomst schrijf ik dit verhaal. Het is half vijf ’s ochtends. Een verhaal dat ik liever niet schrijf.

Op het feestje praatte ik lang met één van mijn buren en inmiddels goede vriend. Een behoorlijk bereisde Amerikaan. Ik heb veel respect voor hem. We praten over Cambodja, over hoe dit land zich kan ontwikkelen, waar wij als niet-Cambodjanen kunnen helpen, onderwijs, belastingen, politiek, corruptie. Samen fietsen we na afloop naar huis. Hij gaat het huis op de eerste verdieping binnen, ik ga nog een trap hoger. Ik bedenk hoe fijn het is om goede vrienden om me heen te hebben.

Eenmaal in bed word ik een paar uur later wakker gebeld door één van mijn andere beste vrienden in de stad. Één zijn van tijdelijke werknemers is na een avondje werken voor de deur in elkaar geslagen en aangerand. Door twee Cambodjaanse mannen/jongens. Mijn vriend hoorde lawaai, is naar buiten gegaan om de poort open te doen en zag de jongens wegrennen en op de brommer springen, één van hen z’n telefoon verliezend.

Ik ben geraakt. Als vrouw in Cambodja. Als leraar. Als buitenlander. En ik weet dat dit overal gebeurd. Of je nu in Buitenveldert woont of Jipsingboermussel, dit kan overal gebeuren.

Onlangs las ik op een blog van een vriendin over wat Cambodja voor haar betekende. Cambodja heeft een speciaal plekje in je hart. Cambodja is als een vriend die z’n zaakjes niet voor elkaar heeft en jou om hulp vraagt. En als je die hulp dan biedt, dan word je stiekem nog meer geïrriteerd door die vriend. Maar o wee, als iemand grapjes maakt om jouw vriend, ja, dan wil je die mensen gewoon een klap verkopen. Maar soms krijg je zelf een klap in je gezicht, van die speciale vriend, van Cambodja.

En dit is zo’n klap. Het gaat niet specifiek om de aanranding, het gaat over het vervolg. Wat nu?

Seksueel geweld tegen vrouwen en kinderen (!) is een langslepend probleem in Cambodja. Het grootste probleem is voornamelijk het ontbreken van gedegen strafrechtelijke vervolging. Van de ongeveer 800 gevallen van aanranding/verkrachting wordt de helft voorafgaand aan een strafproces al afgedaan met een compensatiebetaling van de dader aan het slachtoffer. In sommige gevallen werd de aanklacht ingetrokken. In sommige gevallen trouwde het slachtoffer met de verkrachter (!). In Cambodja ben je als meisje niks waard als je je maagdelijkheid hebt verloren aan iemand die niet je man of verloofde is, vandaar deze ‘oplossing’. In slechts een zesde van de gevallen was het strafproces volgens goede orde verlopen en was de juiste straf geven. Dit onderzoek is een weergave van de laatste 4 jaar in Cambodja. Het rapport is ongeveer een half jaar geleden uitgekomen, met schokkende verhalen. Maar ook met de boodschap dat sinds hun vorige rapport van 11 jaar geleden er helemaal niks is verbeterd in deze situatie.

De boodschap die de overheid eigenlijk geeft is kennelijk dat seksueel geweld oke is, je komt er bot gezegd gewoon mee weg. Voor sommige mensen is seksueel geweld bovendien ook nog een deel van het inkomen. Compensatiegeld wordt ook betaald aan politiemensen, advocaten, wijkhoofden, dokters, rechters, etc.

Het onderzoek richtte zich op geweld van Cambodjanen tegen Cambodjanen. Als buitenlander ligt het iets anders, maar niet veel. Als het systeem corrupt is, dan verander je daar als buitenlander vrij weinig aan. Want wat kun je doen? Je kan naar de ambassade, als die er al is. Waarschijnlijk nemen ze je aanklacht op en weeg je mee in de percentages van dat jaar. Je kunt naar de politie of een kliniek indien nodig voor de verzekering. Je kunt naar het wijkhoofd, om dit te rapporteren. But again, je staat f*cking machteloos.

Een ander onderzoek wijst uit de gemiddeld 1 op de 5 mannen in Cambodja een verkrachting heeft begaan. De helft van die mannen was jonger dan 20 jaar tijdens de eerste keer dat ze dat deden. Naast het vergaren van data probeerde men in het onderzoek ook te achterhalen wat de beweegredenen waren voor verkrachting. Je zou denken dat er vaak alcohol in het spel is. Dat was slechts in 14% van de gevallen zo. Bijna de helft van de mannen deed het uit boosheid of straf richting vrouwen, een kwart vindt het een vorm van entertainment because men need to be tough, om het maar zo te noemen. En de vrouwen? Of meisjes soms nog? 95% van de ondervraagde vrouwen vindt dat seksueel geweld te tolereren is en zolang je niet tegenstribbelt, noemen ze het geen verkrachting.

Ik wil natuurlijk, als feminist in de dop, dit aanklagen op het hoogste niveau. Ik wil dat de overheid zijn prioriteiten bijstelt, dat Cambodjanen opstaan om misstanden aan de kaak te stellen. Dat internationaal wordt nagedacht of (financiële) hulp aan landen als dit met een politiek als dit eigenlijk wel een goed idee is. Eigenlijk wil ik dat er gedreigd wordt met het dichtdraaien van de geldkraan, als er nu eens niet een beter, schoner overheidsstelsel wordt gecreëerd, waarin alle Cambodjanen eerlijke kansen krijgen. Waar recht zegeviert.

Het is inmiddels zes uur ’s ochtends. De zon komt al op. De cijfers dreunen door mijn hoofd. 1 op de 5. Al meer dan een decennium geen verandering. Ik voel me machteloos. Ik mag toch wel flink mijn best doen en hopen dat de 10 jongens in mijn klas over 10 jaar andere keuzes maken.

Annemiek.